بررسی مبانی اجتهاد در مذاهب اهل سنت

اجتهاد در عرف فقها عبارت است از به کار بردن نهایت سعی و تلاش مجتهد در استخراج احکام شرعی از ادله و منابع آن. صرف نظر از تفاوتی که مفهوم اجتهاد از نظر اهل سنت با دیدگاه امامیه دارد علما و فقهای مذاهب مختلف اسلامی درباره منابع و مصادر احکام نظریات متفاوتی دارند، چه آن که اولاً تعداد منابع از نظر آنها متفاوت است و ثانیاً تمام منابع از نظر حجیت و اعتبار در یک درجه نیستند. قرآن و سنت و اجماع و عرف و قول صحابه به عنوان مصادر نقلی و عقل از نظر امامیه و قیاس و استحسان از نظر اهل سنت از مهمترین مصادر عقلی محسوب می شوند. اما بررسی منابع احکام و اجتهاد از نظر اهل سنت، در مجموع عبارت از: قیاس، استحسان، مصالح مرسله، سد ذرائع و فتح ذرائع و مصلحت است که به تفصیل درباره هر یک از این منابع و ادله حجیت یا عدم حجیت آن از دیدگاه خود مذاهب اهل سنت و اندکی تطبیق با مبانی اجتهادی امامیه بحث و بررسی شده است. با دقت و بررسی در این کاوش علمی و پژوهشی و مقایسه منابع اجتهاد از دیدگاه فرقه عامّه و خاصّه به این نتیجه می توان دست یافت که صرف نظر از کتاب و سنت که از منابع و مصادر مورد تمسک در هر دو مذهب محسوب می شود سایر ادله ای که اهل سنت برای استنباط احکام شرعی به آنها دست یازیده اند از دیدگاه امامیه فاقد اعتبار لازم می باشد